Bazen bir enerji demeti o kadar yüklü olabilir ki, yapıcı bir şekilde kanalize etmek olanaksız hale gelir. Bu olduğunda, en iyisi, gevşeme sürecini hemen başlatmaktır. Aşağıdaki sakinleştirme yöntemlerinden herhangi biri ile çocuğunuzun gevşemesini sağlayın.
■ Sarılmak, okşamak veya masaj
■ Sözlü veya sözsüz yumuşak müzik
■ Seçilmiş, düşük sesli video bantlar
■ Gevşetici bir hikâye
■ Sıcak bir banyo (sadece bir erişkinin gözetiminde)
■ Jakuzide banyo (sadece erişkin gözetiminde; küçük çocuklar için tehlikeli olabilen sıcak küveti kullanmayın)
■ Küçük yap-bozlarla oynamak (sadece çocuğunuz bunlardan sıkılmıyorsa)
■ Fırça veya parmaklarla boyama, pastel boyalar veya tebeşir ile resim yapma
■ Kil ile oynama
■ Yemek pişirme (erişkin gözetiminde)
■ Su oyunları
■ Akvaryumdaki balıklan seyretmek
■ İyi huylu bir ev hayvanını (çocuk korkmuyorsa) veya doldurulmuş bir hayvanı sevmek
Sakin bir anne baba veya bakıcı ile etkileşim
Basit anne baba-çocuk meditasyonu (daha büyük bir çocuk için) (ikiniz de sırtüstü yatın, gözlerinizi kapatın ve sessiz, hoş yerler hayal edin; başlangıçta çocuğunuza rehberlik etmeniz gerekebilir; Bir sahil düşünüyorum…)
Çocuğunuz sakinleşince, vahşi davranışının altında yatan sebebi saptamaya çalışın, bununla başa çıkacak ve tekrarını önleyecek bir yol bulmaya gayret edin.
Erişkin otoritesine karşı çıkıp, uyarılara rağmen bozuk davranış göstermeye devam ediyor mu? Başkaları ile oynadığı zaman, düzenli olarak kavgalar ve anlaşmazlıklar çıkıyor mu?
Yukarıdaki soruların en az üç tanesine “evet” cevabı verdiyseniz, çocuğunuzun doktoruna danışın. Bu yaşta DEHB tanısını düşünmesinin pek olası olmadığını bilin. DEHB tanısı, çocuk 2-3 yaşma gelene kadar genellikle ciddi olarak düşünülmez ve tanı beş yaşma kadar doğrulanmaz. Yine de doktorunuz, çocuğunuzun davranışım detaylı bir analiz alarak (aile içinde olup bitenler dahil), çocuğunuzu gözleyerek ve bazı standart psikolojik testler yaparak değerlendirmek isteyebilir. Bir tiroid taraması da ( FT4 ve tirotropin) önerebilir.
Şu anda sizin bir tamdan çok, küçük çocuğunuzun kontrol dışı davranışının kendisi ve aileniz üzerindeki etkilerini en aza indirmek için yardıma gereksinimiz vardır. Günümüzde önleyici yaklaşımlar, tam bir DEHB tablosunun yerleşmesini önleyebilir ve bu durumun çocukta yarattığı özgüven eksikliğinden kaçınılmasını sağlayabilir. Aşağıdaki öneriler, sadece DEHB tanısı alabilecek küçük çocuklar için değil, aşın davranışları olan tüm küçük çocuklar için yardımcı olacaktır;
Aileniz içinde olup bitenleri inceleyerek, çocuğunuzun davranışının stres veya bir aile bireyinin hastalığı (duygusal ya da fiziksel) sonucunda ortaya çıkmadığından emin olun. Siz veya ailenizin bir bireyi depresyondaysanız veya başka bir hastalığınız varsa, doktorunuzdan yardım isteyin.
Rutini uygulayın. Yemekleri, uykuları, dışarı çıkmaları, ara öğünleri ve banyoları her gün aynı zamana programlayın. Çocuğunuzun hayatına düzen getirmek, onun heyecanlı hızım yavaşlatmaya yardımcı olur. Huzurlu ve sakin bir ev de aynı amaca katkıda bulunur.
Sakin oturmanın ve/veya sessiz kalmanın bir mecburiyet olduğu ve çocuğun bu açıdan güçlük çekeceği, aşılması çok zor durumlar yaratarak, çocuğunuzun başarısız olmasına zemin hazırlamayın.(Lüks bir restoranda resmi bir yemek, uzun bir film veya tiyatro gösterisi, uzun bir dini tören gibi.)
Fiziksel cezalardan ve çocuk tasması gibi sınırlamalardan kaçının ancak sınırlar koyun. Hiperaktif çocuk, kontrolsüz dürtüleri olduğu için, kontrol konusunda diğer çocuklardan daha fazla yardıma muhtaçtır, kontrolsüz olmak çocuğu korkutur. Sizin dikkatli kontrolleriniz, onun kendininkileri geliştirmesine yardımcı olur. Sınırlar elbette makul olmalıdır. Hiçbir çocuğun, özellikle de çok aktif olan küçük bir çocuğun uzun sürelerle hareketsiz oturmasını bekleyemezsiniz.
Bol miktarda faaliyet bekleyin, buna izin verin, sınırlar aşılmadıkça yorumlarınızı kendinize saklayın. Disiplin tutarlı, kesin ancak sevecen olmalıdır.Uyanları olumsuz olarak değil,olumlu olarak yapın. “Yatakta zıplamayı kes!” yerine “Yatakta zıplamak güvenli değil. Yatakta uyuyor gibi yapabilir miyiz bakalım?” veya “Halı üzerinde zıplayabilir misin?” gibi.
Çocuğunuzun dikkat süresini kademe kademe uzatmasına yardımcı olun. Bir yöntem, kısa vadeli hedefler koymak ve bunlara ulaşmasına yardımcı olmaktır. Örneğin, bir işin başında iki dakika oturmak. Basan şansınızı artırmak için, çocuğunuzun göreceli olarak sakin ve iyi dinlenmiş olduğu bir zaman seçin. Dikkatinizi dağıtacak bir uyan (radyo, TV, başka çocuklar, açık bir pencere veya sevdiği hareketli bir oyuncak.) olmamasına dikkat edin. Sonra şöyle deyin:
“Bakalım zil çalana kadar oturduğun yerde durabiliyor musun?” “Resim yapabilirsin, bir kitaba bakabilirsin, bulmaca çözebilirsin veya bir oyun oynayabilirsin. Zil çaldığından bir dinozor etiketi (veya uygun başka bir ödül) alacaksın”. Alarmı iki dakikaya kurun ve uyumunu teşvik edin. Küçük çocuk, iki dakika süreyle oturup odaklanabilir hale gelince, süreyi dakika dakika, on dakikaya kadar- hatta gerçekçi ise daha uzun sürelerle uzatın. Bunu bir oyun haline getirin. Küçük çocuğunuz başarılı olmak isteyecektir.
Sessiz oyunu övün. Eğer çocuğunuz, bir kitaba bakarak veya bir yap-bozla uğraşarak birkaç dakika geçiriyorsa, hak ettiği alkışı verin. Çok kısa dönemler boyunca sürse de, bu şekilde oynamasını teşvik edin.
Çocuğunuzun temel becerilerini geliştirmesine yardım edin. Hayal kırıklığı, kontrolsüz davranışlara yol açar. Örneğin, kendi başına giyinmeyi, bisiklete binmeyi veya top yakalamayı öğrenmesi, “kendi başına yapamamanın” asabiyetini azaltmaya ve genel hüsran düzeyini düşürmeye yardımcı olacaktır,
Çocuğunuza, duygulan ile başa çıkmasını sağlayacak yöntemler verin.
Üzgün (veya kızgın, korkmuş veya bezgin) olduğunda, kuvvetli duyguların normal olduğunu açıklayın ve daha iyi hissetmesini sağlayacak yollar bulmasına yardımcı olun. Şunları önerebilirsiniz: Arka bahçede koşma, zıplama, tırmanma; bir antrenman yastığına veya şişme bir oyuncağa yumruk atma, dans etme, sırtüstü yatarak sevdiği bir kaseti dinleme. Her zaman size gelip sanılabileceğini anlatın.
Güvenliği vurgulayın. Çocuğunuzun, her gün birkaç saat süreyle oynayıp enerjisini harcayabileceği, tercihen dışarda, güvenli bir alana gereksinimi vardır. Bu alanda her zaman yakın gözetim altında olmalıdır. Evden dışarı çıktığınız zamanlarda gözünüz hep üzerinde olsun. Kalabalık yerlerde rahatça görebilmek için parlak renkte kıyafetler giydirin. En iyi önlemlerinizin dahi, çocuğun yaralanmasını önleyemediği durumlara hazırlıklı olmak için, ilkyardım öğrenin.
Yolculuk yaptığınızda, çocuğunuzun dikkatini çekecek çok sayıda oyuncak vs. götürün ve sık sık aktivite aralan verin. Ara sıra atıştırmak için durmak yeterli değildir. Her durakta çocuğunuzun koşması için olanak yaratın.
Çocuğunuzun, yaşıtı olduğu çocuklar kadar uyku gereksinimi olmayabileceğini bilin ve kendisi için doğal olandan daha fazla uyuması için zorlamayın. Geceleri sert oyunlardan, aşın uyanlardan ve aşın sesten kaçının. Her gece için bir yatma rutini geliştirin.Masaj, sıcak bir banyo, gevşetici bir müzik ve çok hafif bir hikâye gibi çeşitli gevşeme faaliyetlerine geniş zaman ayırın. Uyuma koşullarının (oda sıcaklığı, ışık, ses seviyeleri) ideal olmasına dikkat edin. Soğuk havada, kaim pijamalar ve battaniye kumaşından gece kıyafetleri, çocuğun, bütün örtüleri attığı zaman dahi rahat ve sıcak olmasına katkıda bulunabilir.
Çocuğunuzun diyetini kontrol altına alın. Bu konu tartışmalıdır ancak bazı anne babalar ve doktorlar, hiperaktif çocuğun diyetinden şekerin ve bazı katkı maddelerinin (ve bazı durumlarda, belirli besinlerin) uzaklaştırılmasının, davranışta büyük değişiklik yapabileceğine inanmaktadır. Bu diyet tedavisi, tamamen güvenli olduğu için, denemeye değer. Bu yaklaşım bir ay kadar bir süre içinde fayda etmezse, başka bir yaklaşım deneyin.
Karbon monoksit ( Örneğin egzozunuzda sızıntı var mı? Şöminenizin temizliğe ihtiyacı var mı?) ve kurşun (örneğin suda veya boyalarda) dahil olmak üzere probleme katkıda bulunabilecek olası ortam etkenlerine dikkat edin. Böyle faktörlerin DEHB gelişmesinde rolü tartışmalı olsa da, başka sağlık sebepleriyle ortadan kaldırılmalıdırlar.
Kendinize dikkat edin. Çok aktif çocukların anne babalan, özellikle bütün bir gün yüksek sorumluluk alacak şekilde evde olduklarında, sıklıkla çok yorulduklarını fark ederler. Fırsat buldukça eşinizden, bir aile üyesi veya arkadaşınızdan veya bir bebek bakıcısından yardım alın. Gerilimi azaltmak için, egzersiz ve/veya gevşeme yöntemleri deneyebilirsiniz. Ne kadar gevşek olursanız, çocuğunuz ile ilgilenmek için o kadar iyi donanımlı hale gelir ve onun problemleri ile başa çıkmasına yardımcı olabilirsiniz.
Çocuğunuzu olduğu gibi sevin (en azından hiçbir zaman sıkıcı olmayacaktır) ve ona isim takmayın. En kötüyü beklediğinizi bilmesine olanak verirseniz, (seni hiçbir yere götüremiyorum her zaman her şeye zarar veriyorsun), elde edeceğiniz büyük olasılıkla bu olur. Bunun yerine yapıcı olun (Bugün güzelce oynamaya çalışacağını biliyorum). Çocuğunuzun fazla enerjisini kanalize etmesine yardım edin, hayatta birçok şeyi başarmak için onu kullanma olasılığı yüksektir.
Eğer doktoru çocuğunuzun, DEHB’nin erken belirtilerini gösterdiğini düşünüyorsa, daha düzenli bir tedavi önerebilir. Olanak varsa, DEHB’li çocuklar için özel bir anaokulu programı önerilebilir. Kanıtlar kesin olmadığı için tartışmalı olsa da, bir çok anne baba, enerji patlamalarını ve hiperaktivite ile ilişkili diğer belirtileri azaltmada özel egzersiz programlarım ve oyun tedavisini faydalı bulmaktadır. İlaçlar ( küçük çocuklardaki olası ciddi yan etkileri sebebiyle) sıklıkla okul çağı çocukları için kullanılmaktadır; yalnızca çocuğun tamamen kontrol edilemez olduğu durumlarda daha küçük yaşta önerilmektedirler. Bazen alternatif tedavi olarak gösterilen mega dozdaki vitaminler, tavsiye edilmez ve tehlikeli olabilir.
AKTİVİTE AZLIĞI
“Küçük çocukların aktif olduğunu sanırdım, ancak bizimki, bütün yaşıtları koşar, zıplar ve tırmanırken sadece oturuyor ve sessizce oynuyor.”
Küçük çocuklar basmakalıp davranışlar için kolay hedeflerdir- büyük olasılıkla başka hiçbir yaş grubu (adolesan çağdaki çocuklar dışında) bu düzeyde öngörülebilir tarzda davranmaz. Bebekler, okul öncesi çağdaki çocuklar ve okul çocukları için genellemeler daha az yapılsa da, küçük çocuklar için davranış arşivinde kötü bir bölüm ayrılmıştır. “Küçük çocuk” denince klişeleşmiş tanımlamalar hemen dile gelir: olumsuz, isyankâr, sinir patlamaları, bencil, önyargılı, inatçı, devamlı hareket halinde, vs.
Ancak bütün genellemeler için geçerli olduğu gibi, burada da istisnalar vardır. Küçük çocukların çoğu, zaman zaman inatçı ve sinirli olsa da, bazıları her zaman sakin ve uyumludur. Bazıları bencil olsa da, diğerleri belirgin ölçüde vericidir. Bazıları oyunda saldırganken, diğerleri yumuşak ve barışçıdır. Küçük çocukların çoğu devamlı tetikte olan sınırsız enerji demetleri iken, bazıları da oturup dünyanın dönmesini seyretmeye razıdırlar.
Bütün insanlar gibi küçük çocuklar da birer bireydir. Küçük çocuğunuzun doğuştan gelen karakter özellikleri onun ne olduğunu ortaya koyar. Aktif olmamasını tekrar tekrar gündeme getirmek, sakin kişiliğine kusur bulmak, daha aktif olan başka küçük çocuklarla karşılaştırmak onu değiştirmez, ancak özgüvenine zarar verebilir ve aktiviteye olan soğukluğunu arttırabilir. Bunun yerine olumlu özelliklerini kuvvetlendirin.Resim çizmesini, kitap seçimini, yap-bozunu dikkatle bitirmesini övün. Hareketli çocuklara katıldığı veya kendi basma hareketli olduğu durumlarda, bol miktarda övgü ve teşvik sağlayın.
Hızla dönen bir derviş olmak yerine sakin bir gözlemci olmanın çoğu zaman tamamen normal olduğunu (büyük olasılıkla sizin ve diğer ev mensupları için de daha iyidir), ancak gerekirse- sadece sağlık için olsa da yeterli bir miktarda fiziksel aktivite göstermesinin gerekli olduğunu aklınızda bulundurun. Amerikan çocukları, okul yaşma gelince, giderek daha az, daha az aktif olmakta, gevşeme zamanlarının giderek daha fazla bir kısmını dışanda oynamak yerine televizyon karşısında geçirmeye başlamaktadır. Şu anda aktiviteyi teşvik etmeniz, çocuğunuzun ömür boyu formda olmasını garanti etmez, ama başlamak için iyi bir noktadır. Aklında başka bir ritim olsa da, çocuğunuza bir miktar düzenli yürüyüş yaptırmaya çalışın. Koşmak, tırmanmak ve sert oyunlar yerine, dans etmeyi, yürümeyi, ip atlamayı, üç yaş ve üzerine geldiğinde de dans, veya jimnastik derslerini tercih edebilir.
Eğer çocuğunuz devamlı olarak bütün aktivitelere karşı koyuyorsa, doktoru ile görüşerek, sebebinin bir sağlık bozukluğu veya depresyon olmadığından emin olun. Probleminin yetersiz uyan ve egzersiz olanağının eksikliği olmadığından emin olun. Her gün saatlerce hipnotize olmuş gibi televizyon seyrediyorsa veya siz evden çıktığınızda, çocuk arabasında kalmaya mahkûm oluyorsa, evde devamlı sınırlama bombardımanı altındaysa (“ona dokunma” “bundan uzak dur” “buradan çık”), başka seçeneği olmadığı için hareketsizliği seçiyor olabilir.
Sağlıklı olduğunu ve küçük bir çocuk gibi davranmak için bol miktarda olanağı olduğunu kabul ederek, sakin doğasından kaygılanmayın. Mevcut davranışını teşvik etmeye devam edin, enerjik olduğunda alkışlayın, yargılamadan, daha aktif olmaya teşvik edin.
0 yorum:
Yorum Gönder