FİZİKSEL OLARAK ÇOK AKTİF ÇOCUK
“Oğlum diğer küçük çocuklarla beraber olduğu zaman çok aktif. Saldırgan bir şekilde değil, ama diğer çocuklara pek yol vermiyor, dürtükleyerek kendine yol açıyor.Bu diğer çocukları zaman zaman rahatsız ediyor.”
Çocuğunuz gibi sert davranan çocuklar, başka bir çocuğu sıkıştırdıkları, ittikleri veya dürtükledikleri zaman, kötü bir amaç taşımazlar. Onlar çevrelerini “birinci elden” araştırıyorlardı ve diğer çocuklar bu çevrenin parçalarıdır. Bu sebeple, başkalarının duygularını ve haklannı göz önüne almaksızın, dürtükleyerek, iterek ilerlerler.
Başka bir gelişme faktörünün eksikliği, fizik teması, küçük çocuğun sosyalizasyonunun bir parçası haline getirir ; sözlü iletişim yeteneğinin sınırlı olması. “Merhaba, nasılsın?” demek yerine, küçük bir çocuk, kolunu dürterek arkadaşım selamlayabilir. Oyun arkadaşının yeni kamyonunu görmesi için odasına gelmesini istediği zaman, onu merdivenlerden yukarı neredeyse sürükleyerek çıkarabilir. Bir arkadaşının gitmesini istediğinde, onu basitçe kapıdan dışarı itebilir.
Problem, bu fiziksel ” iletişimin” diğer küçük çocuklar tarafından anlaşılamaması ve kabul görmemesidir. Onların sözel becerileri sınırlı olsa da, etraflarındaki kişilerin anne-baba, bakıcılar, kardeşler vb. onlarla sözlü iletişim kurmasına alışmışlardır. Arkadaşça bir dürtme, saldırgan, ısrarcı bir hamle olarak algılanabilir ve sıklıkla hoş karşılanmaz. Küçük çocuğun defterinde “Başkalarına, size davranılmasını istediğiniz gibi davranın” sözü kesinlikle yazmaz.
O zaman anne baba ne yapmalı? Aşağıdaki önerileri deneyin:
■ Çocuğunuzun sizinle olan fiziksel etkileşiminin kalitesini değerlendirin. Oyun alanından ayrılmayı reddettiği zaman, kolundan sertçe çekip götürüyor musunuz? Oyun grubunda uygunsuz davranışlarda bulunduğunda kulağından tutup götürüyor musunuz? Onu oyun için dürtüklüyor, çimdikliyor musunuz? Küçük çocuklar büyük taklitçilerdir. Sizin yukarıdaki şekillerde davranmanız, istemeden arkadaşlanna aynı şekilde davranmayı öğrenmesine sebep olur. Çocuğunuzun başkalarına karşı yumuşak olmasını istiyorsanız, kendi davranışlarınızı düzeltin.
■ Size nasıl davranmasına izin verdiğinize bakın. Birçok anne baba, evde bol miktarda fizik temasa izin verir ve çocuğa kendilerine sert davranmanın normal, ancak aynı şeyi başkalarına yapmanın yasak olduğu şeklinde kafa karıştırıcı bir mesaj gönderirler. Kulağınızı çektiğinde veya karnınıza başıyla tos vurduğunda, bunu sevmediğinizi belirtin, (aslında sizi rahatsız etmese de): “Lütfen bunu yapma, canım yanıyor.” Bazı temasların (sarılma, okşama, el sıkma) kabul edilebilir olduğunu, diğer bazılannınsa hoş karşılanmayacağını açıklayın. Kelimelerin, birisinin dikkatini çekmek için en iyi yol olduğunu açıklayın. Doldurulmuş hayvanlar ve oyuncak bebeklerle deneme yapmak da yardımcı olabilir.
■ Çocuğunuzun iyi niyetine eşlik eden iyi sosyal jestler öğrenmesine yardımcı olun. Onunla biraz resmileşin. Sabah odanıza geldiğinde, “Günaydın, seni görmek ne güzel!” veya benzeri nazik bir mesaj ile onu selamlayın. Uykudan uyandıktan, oyun randevusundan veya oyun parkından gelmesinden sonra da, belki bir el sıkışma ile selamlasın. Diğer aile bireyleri ile de çok iyi ilişkiler kurun ve çocuğunuzun da aynısını yapmasını teşvik edin.
ÖNDEN KOŞTURMA
“Oğlumla ne zaman dışarı çıksak, bir şeye bakmak için uzaklaşıyor ve caddeye doğru önümüzden koşuyor. Devamlı peşinden koşuyor ve çok kaygılanıyoruz.”
Birçok küçük çocuğun anne babası için, dışarı çıkıldığı anda kovalama başlar. Küçükler kendilerini serbest hissedip uzaklaşma eğilimindedirler (anne baba sağa gidiyorsa sola, sola gidiyorsa sağa, ileride karışık bir kavşak varsa tam yol ileri), bu da dışarı çıkmayı ciddi bir sorun haline getirir ve anne babanın bezgin ve yorgun düşmesine sebep olur.
Uzaklaşıp giden küçük bir çocuğu buna yönelten, anne babasını kızdırma isteği değil (belki bazen), keşfetme güdüsüdür. Keşif yolunun, süpermarketyolu ile aynı olmaması, çabalarını baskılamaz; uzaklara gitmenin veya hızla ileri koşmanın tehlikeli olabileceği fikri onu korkutmaz.
Çocuğunuzun güvenliğini ve programınızı (küçük çocukların seçtiği yol, dışarıdaki zamanınıza kaçınılmaz olarak bir saat ekler) korumak gerekse de, onun araştırmalarını teşvik etmek ve sokaklarla ilgili temel noktalan öğretmek de gereklidir. Bu amaçlann hepsini gerçekleştirmek için, iki çeşit dışarı çıkma biçimi düşünmeye başlamalısınız:
Anne babanın patron olduğu dışarı çıkmalar: Bazı yerlerin araştırılması tehlikeli olabilir: kalabalık bir yaya kaldırımı, caddenin ortası, çöp dolu bir alan. Güvenlik problemi söz konusu olduğunda ve kısa zamanda çok iş yapmanız gerektiğinde, çocuğunuzun merakı ikinci planda kalmalıdır. Bu gibi durumlarda önde koşamayacağım, geride kalamayacağını, elinizi tutması veya bebek arabasında yolculuk etmesi gerektiğini açıkça anlatın. Onu sorduğunuz sorular, etrafta gördükleriniz ile ilgili gözlemler, bir seri komik şarkı veya ana okulu tekerlemesi ile meşgul tutarsanız, yukandaki koşullarda uyum göstermesi mümkün olabilir.
Küçük bir köpek yavrusu gibi, küçük bir çocuk da, olası tehlikeler karşısında kendim güvenliğe alacak bilgiye sahip değildir. Siz olmadan caddeye veya kalabalığa doğru koşmaması gerektiğini, caddeye hiçbir zaman yalnız çıkmamayı, söylediğiniz anda ve söylediğiniz yerde “durmayı” öğrenmelidir. Çocuğunuz bu dersleri, kendi başına yürüme özgürlüğü olursa öğrenir. Eğitim sırasında, hızla caddeye çıkacak gibi görünse dahi, veya yanınızda kalmasını söylediğiniz halde önünüzde koşmakta ısrar ediyorsa, hemen çocuk arabasına (yanınızda varsa) veya bir “ara” vererek bir banka oturtun ya da elini sıkıca tutun. Kurallara uyacak kadar büyük olmazsa, kendi başına yürüyemeyeceğini sakin bir şekilde açıklayın.
Kurallan uygulamada kesin ve tutarlı olun bir gün koşmasına izin vermek, diğer gün vermemek, dersleri başansızhğa mahkûm eder. Küçük bir çocuğa sokakta nasıl davramlacağını kabul edilebilir bir düzeyde öğretmek, her dışarı çıkışta aynı kurallann ısrarlı bir şekilde sabırla tekranndan geçer. Ancak bu çabaya değer. Bu sokak sağduyusu gelişmemiş çocuklar ve köpek yavrularının (her zaman kontrol altında tutulanlarda bu gelişmez), problemin tam içine düşme riski çok yüksektir.’ (Küçük çocuğunuza, düzenli olarak kullanılan “trafik” komutlarını “dur”, “ilerle”, “kırmızı ışık”, “yeşil ışık” -öğretmek, onun güvenliğine katkıda bulunur.)
Çocuğunuz sizden uzaklaşmanın kaybolma ile sonuçlanabileceğini de bilmelidir. Bunu açıklayın ancak yanınızdan aynlırsa kendisini “çalabilecek” yabancıları veya tutuklayabilecek polisleri korkunç bir şekilde anlatarak gereksiz yere korkutmayın.
Küçük çocuk üç yılın sonuna geldiğinde, eğer önceden üzerinde anlaştığınız bir yerde örneğin bir köşede durup sizi beklemeyi kabul ediyorsa ve sözünü tutuyorsa, ileri fırlamasına izin verebilirsiniz. Ancak, çocuk görsel algılamasının, gelen bir aracın hızını ve uzaklığını değerlendirecek olgunluğa ulaştığı on yaşından önce, kalabalık bir caddede güvenle kendi başına karşıdan karşıya geçemez.
Küçük çocuğun patron olduğu dışarı çıkmalar: Zamanınız izin veriyorsa ve yol kabul edilebilir bir düzeyde güvenliyse, çocuğunuzun geziyi yönlendirmesine, bir kar yığınına tekme atmasına veya bir kediyi park etmiş bir aracın altına kaçana kadar kovalamasına izin verin. Koşu ayakkabılarınızı giyin, o koşmaya başladığında peşinden gitmeye hazır olun. Eğer ortak keşif rolü oynar.Bulduğu palamutların ilerideki meşe ağacından geldiğini gösterir, kokladığı çiçeğin san olduğunu belirtir, elinde gururla gösterdiği taşın içindeki parlak alanların adının mika olduğunu söylerseniz keşiflerinden çok daha fazla tatmin duyacaktır ( ve çok daha fazla şey öğrenecektir). Ancak bulgularım monopolize etmeyin ve çok entelektüel yaklaşmayın. Unutmayın, geziyi o yönetiyor.
Ve, elbette devamlı gözetimde bulunun başınızı çevirdiğiniz bir anda caddeye fırlaması veya kalabalığa dalması bir saniye sürer.
“Oğlum diğer küçük çocuklarla beraber olduğu zaman çok aktif. Saldırgan bir şekilde değil, ama diğer çocuklara pek yol vermiyor, dürtükleyerek kendine yol açıyor.Bu diğer çocukları zaman zaman rahatsız ediyor.”
Çocuğunuz gibi sert davranan çocuklar, başka bir çocuğu sıkıştırdıkları, ittikleri veya dürtükledikleri zaman, kötü bir amaç taşımazlar. Onlar çevrelerini “birinci elden” araştırıyorlardı ve diğer çocuklar bu çevrenin parçalarıdır. Bu sebeple, başkalarının duygularını ve haklannı göz önüne almaksızın, dürtükleyerek, iterek ilerlerler.
Başka bir gelişme faktörünün eksikliği, fizik teması, küçük çocuğun sosyalizasyonunun bir parçası haline getirir ; sözlü iletişim yeteneğinin sınırlı olması. “Merhaba, nasılsın?” demek yerine, küçük bir çocuk, kolunu dürterek arkadaşım selamlayabilir. Oyun arkadaşının yeni kamyonunu görmesi için odasına gelmesini istediği zaman, onu merdivenlerden yukarı neredeyse sürükleyerek çıkarabilir. Bir arkadaşının gitmesini istediğinde, onu basitçe kapıdan dışarı itebilir.
Problem, bu fiziksel ” iletişimin” diğer küçük çocuklar tarafından anlaşılamaması ve kabul görmemesidir. Onların sözel becerileri sınırlı olsa da, etraflarındaki kişilerin anne-baba, bakıcılar, kardeşler vb. onlarla sözlü iletişim kurmasına alışmışlardır. Arkadaşça bir dürtme, saldırgan, ısrarcı bir hamle olarak algılanabilir ve sıklıkla hoş karşılanmaz. Küçük çocuğun defterinde “Başkalarına, size davranılmasını istediğiniz gibi davranın” sözü kesinlikle yazmaz.
O zaman anne baba ne yapmalı? Aşağıdaki önerileri deneyin:
■ Çocuğunuzun sizinle olan fiziksel etkileşiminin kalitesini değerlendirin. Oyun alanından ayrılmayı reddettiği zaman, kolundan sertçe çekip götürüyor musunuz? Oyun grubunda uygunsuz davranışlarda bulunduğunda kulağından tutup götürüyor musunuz? Onu oyun için dürtüklüyor, çimdikliyor musunuz? Küçük çocuklar büyük taklitçilerdir. Sizin yukarıdaki şekillerde davranmanız, istemeden arkadaşlanna aynı şekilde davranmayı öğrenmesine sebep olur. Çocuğunuzun başkalarına karşı yumuşak olmasını istiyorsanız, kendi davranışlarınızı düzeltin.
■ Size nasıl davranmasına izin verdiğinize bakın. Birçok anne baba, evde bol miktarda fizik temasa izin verir ve çocuğa kendilerine sert davranmanın normal, ancak aynı şeyi başkalarına yapmanın yasak olduğu şeklinde kafa karıştırıcı bir mesaj gönderirler. Kulağınızı çektiğinde veya karnınıza başıyla tos vurduğunda, bunu sevmediğinizi belirtin, (aslında sizi rahatsız etmese de): “Lütfen bunu yapma, canım yanıyor.” Bazı temasların (sarılma, okşama, el sıkma) kabul edilebilir olduğunu, diğer bazılannınsa hoş karşılanmayacağını açıklayın. Kelimelerin, birisinin dikkatini çekmek için en iyi yol olduğunu açıklayın. Doldurulmuş hayvanlar ve oyuncak bebeklerle deneme yapmak da yardımcı olabilir.
■ Çocuğunuzun iyi niyetine eşlik eden iyi sosyal jestler öğrenmesine yardımcı olun. Onunla biraz resmileşin. Sabah odanıza geldiğinde, “Günaydın, seni görmek ne güzel!” veya benzeri nazik bir mesaj ile onu selamlayın. Uykudan uyandıktan, oyun randevusundan veya oyun parkından gelmesinden sonra da, belki bir el sıkışma ile selamlasın. Diğer aile bireyleri ile de çok iyi ilişkiler kurun ve çocuğunuzun da aynısını yapmasını teşvik edin.
ÖNDEN KOŞTURMA
“Oğlumla ne zaman dışarı çıksak, bir şeye bakmak için uzaklaşıyor ve caddeye doğru önümüzden koşuyor. Devamlı peşinden koşuyor ve çok kaygılanıyoruz.”
Birçok küçük çocuğun anne babası için, dışarı çıkıldığı anda kovalama başlar. Küçükler kendilerini serbest hissedip uzaklaşma eğilimindedirler (anne baba sağa gidiyorsa sola, sola gidiyorsa sağa, ileride karışık bir kavşak varsa tam yol ileri), bu da dışarı çıkmayı ciddi bir sorun haline getirir ve anne babanın bezgin ve yorgun düşmesine sebep olur.
Uzaklaşıp giden küçük bir çocuğu buna yönelten, anne babasını kızdırma isteği değil (belki bazen), keşfetme güdüsüdür. Keşif yolunun, süpermarketyolu ile aynı olmaması, çabalarını baskılamaz; uzaklara gitmenin veya hızla ileri koşmanın tehlikeli olabileceği fikri onu korkutmaz.
Çocuğunuzun güvenliğini ve programınızı (küçük çocukların seçtiği yol, dışarıdaki zamanınıza kaçınılmaz olarak bir saat ekler) korumak gerekse de, onun araştırmalarını teşvik etmek ve sokaklarla ilgili temel noktalan öğretmek de gereklidir. Bu amaçlann hepsini gerçekleştirmek için, iki çeşit dışarı çıkma biçimi düşünmeye başlamalısınız:
Anne babanın patron olduğu dışarı çıkmalar: Bazı yerlerin araştırılması tehlikeli olabilir: kalabalık bir yaya kaldırımı, caddenin ortası, çöp dolu bir alan. Güvenlik problemi söz konusu olduğunda ve kısa zamanda çok iş yapmanız gerektiğinde, çocuğunuzun merakı ikinci planda kalmalıdır. Bu gibi durumlarda önde koşamayacağım, geride kalamayacağını, elinizi tutması veya bebek arabasında yolculuk etmesi gerektiğini açıkça anlatın. Onu sorduğunuz sorular, etrafta gördükleriniz ile ilgili gözlemler, bir seri komik şarkı veya ana okulu tekerlemesi ile meşgul tutarsanız, yukandaki koşullarda uyum göstermesi mümkün olabilir.
Küçük bir köpek yavrusu gibi, küçük bir çocuk da, olası tehlikeler karşısında kendim güvenliğe alacak bilgiye sahip değildir. Siz olmadan caddeye veya kalabalığa doğru koşmaması gerektiğini, caddeye hiçbir zaman yalnız çıkmamayı, söylediğiniz anda ve söylediğiniz yerde “durmayı” öğrenmelidir. Çocuğunuz bu dersleri, kendi başına yürüme özgürlüğü olursa öğrenir. Eğitim sırasında, hızla caddeye çıkacak gibi görünse dahi, veya yanınızda kalmasını söylediğiniz halde önünüzde koşmakta ısrar ediyorsa, hemen çocuk arabasına (yanınızda varsa) veya bir “ara” vererek bir banka oturtun ya da elini sıkıca tutun. Kurallara uyacak kadar büyük olmazsa, kendi başına yürüyemeyeceğini sakin bir şekilde açıklayın.
Kurallan uygulamada kesin ve tutarlı olun bir gün koşmasına izin vermek, diğer gün vermemek, dersleri başansızhğa mahkûm eder. Küçük bir çocuğa sokakta nasıl davramlacağını kabul edilebilir bir düzeyde öğretmek, her dışarı çıkışta aynı kurallann ısrarlı bir şekilde sabırla tekranndan geçer. Ancak bu çabaya değer. Bu sokak sağduyusu gelişmemiş çocuklar ve köpek yavrularının (her zaman kontrol altında tutulanlarda bu gelişmez), problemin tam içine düşme riski çok yüksektir.’ (Küçük çocuğunuza, düzenli olarak kullanılan “trafik” komutlarını “dur”, “ilerle”, “kırmızı ışık”, “yeşil ışık” -öğretmek, onun güvenliğine katkıda bulunur.)
Çocuğunuz sizden uzaklaşmanın kaybolma ile sonuçlanabileceğini de bilmelidir. Bunu açıklayın ancak yanınızdan aynlırsa kendisini “çalabilecek” yabancıları veya tutuklayabilecek polisleri korkunç bir şekilde anlatarak gereksiz yere korkutmayın.
Küçük çocuk üç yılın sonuna geldiğinde, eğer önceden üzerinde anlaştığınız bir yerde örneğin bir köşede durup sizi beklemeyi kabul ediyorsa ve sözünü tutuyorsa, ileri fırlamasına izin verebilirsiniz. Ancak, çocuk görsel algılamasının, gelen bir aracın hızını ve uzaklığını değerlendirecek olgunluğa ulaştığı on yaşından önce, kalabalık bir caddede güvenle kendi başına karşıdan karşıya geçemez.
Küçük çocuğun patron olduğu dışarı çıkmalar: Zamanınız izin veriyorsa ve yol kabul edilebilir bir düzeyde güvenliyse, çocuğunuzun geziyi yönlendirmesine, bir kar yığınına tekme atmasına veya bir kediyi park etmiş bir aracın altına kaçana kadar kovalamasına izin verin. Koşu ayakkabılarınızı giyin, o koşmaya başladığında peşinden gitmeye hazır olun. Eğer ortak keşif rolü oynar.Bulduğu palamutların ilerideki meşe ağacından geldiğini gösterir, kokladığı çiçeğin san olduğunu belirtir, elinde gururla gösterdiği taşın içindeki parlak alanların adının mika olduğunu söylerseniz keşiflerinden çok daha fazla tatmin duyacaktır ( ve çok daha fazla şey öğrenecektir). Ancak bulgularım monopolize etmeyin ve çok entelektüel yaklaşmayın. Unutmayın, geziyi o yönetiyor.
Ve, elbette devamlı gözetimde bulunun başınızı çevirdiğiniz bir anda caddeye fırlaması veya kalabalığa dalması bir saniye sürer.
